گوزنها حیواناتی بسیار زیبا هستند که فراوانی و انواع آنها در ایران، تنها به سه گونه گوزن مارال، گوزن زرد ایرانی و شوکا(کوچکترین گوزن ایران) تقسیم میشود.گوزن مارال که بیشتر در مازندران دیده شده، به بزرگی گاو است و بیش از صد کیلوگرم وزن دارد. گوزن زرد نیز از مارال کوچکتر است اما جثه گوزن شوکا، تقریبا به اندازه یک ببر نابالغ بوده و حدود 15کیلوگرم وزن دارد.شوکا که در عمق جنگلهای بلوط ناحیه بوزین مرخیل در منتهی الیه شمال استان کرمانشاه زندگی میکند، جانوری مرموز و شبگرد است و ویژگیهای خاص او از جمله جثه کوچک، جمعیت کم و شب فعالی، آن را در میان سایر گونه های گوزن، منحصربه فرد کرده است.شوکا که به نام گوزن «مینیاتوری» نیز خوانده میشود، از نظر فراوانی- در مقایسه با سایر گونه های گوزن- در تعداد کمتری در ایران دیده شده است.شوکا بسیار زیباست. رنگ آن قهوهای روشن و در ناحیه زیر شکم، روشنتر از قسمتهای دیگر است. ماده های این گونه شاخ ندارند و نرها، شاخهای کوچک منشعب دارند.این گوزن زیبا در هر سال یک نوزاد به دنیا میآورد اما در شرایط آب وهوایی مساعد، امکان دوقلوزایی آن نیز وجود دارد.دوره وضع حمل شوکا 5 تا 6ماه است و بچه هایش در هنگام تولد، روی بدن خود خالهایی دارند که با رسیدن به بزرگسالی از بین میرود و جای آن را رنگ قهوهای یکدست میگیرد.شوکا حیوانی علفخوار و نشخوارکننده است و مهمترین دشمنان او پس از انسان، حیوانات گوشتخوار هستند.به علت حلال بودن گوشت این گوزن کوچک، شکار غیرمجاز، بزرگترین خطر برای ادمه حیات شوکا محسوب میشود.شوکا در عین آسیبپذیری، نسبت به اطراف و محیط خود، بسیار هوشیار است و به سرعت متوجه هرگونه خطری میشود، به طوری که یک جفت شوکا، هنگام خواب به گونهای قرار میگیرند که پشتشان به هم و رویشان به محیط اطراف باشد.این حیوان، هنگام خطر صدای خاصی از خود بروز میدهد که میتواند هم جنسانش را از وجود خطر آگاه کند.برآورد دقیقی از تعداد شوکاها در جنگلهای کرمانشاه - که زیستگاه اصلی این جانور است - وجود ندارد اما بنا بر آخرین مشاهدات، جمعیت آن از 60 مورد در جنگلهای بلوط بوزین مرخیل، تجاوز نمیکند.نمونههایی از شوکا در تعداد بسیار کم در شمال غربی ایران نیز دیده شده است. گوزنهای کوچک ایرانی (شوکا) با نمونه های دیده شده آن در اروپا متفاوت هستند.نسل شوکاهای زیبا در جهان در حال انقراض است و به دلیل آسیبپذیری بسیار، برای حفظ نسل آنها تنها به حفاظتهای ویژه نیاز است.کنترل محیط، جلوگیری از شکار بیرویه، دراختیارقراردادن آب شرب و نظارت ویژه بر نحوه زیست این گوزن کوچک، عوامل موثر در حفظ و بقای این گونه کمیاب جانوری است
از حفاریهای باستانشناسی معلوم شده است که تمشک از گذشتهی بسیار دور و دوران ماقبل تاریخ چیده و خورده میشده است. نخستین درختهای تمشک برای استفاده از میوهی تمشک در طول سالهای قرون وسطی کاشته شده است. همهی انواع تمشک به عمل آمده، از گونههای وحشی این گیاه که در جنگلها و نقاط کوهستانی خودرو میرویند، گرفته شدهاند. تمشک یکی از میوههای دوست داشتنی و نشاطبخش تابستانی است. از آن به طور سنتی مربا، ژله و سرکه تهیه میکنند. سرکهی خانگی تمشک دو خاصیت دارد؛ هم به کاهش تب و تخفیف سوزش گلو کمک میکند و هم به عنوان یک شربت و همچنین چاشنی غذا استفاده میشود. تمشک سرشار از آهن و ویتامین «سی» است. برگ درخت تمشک از لحاظ پزشکی دارای ارزش خاصی است و استفاده از آن برای آماده سازی مادرانی که منتظر تولد فرزند هستند، تاریخ طولانی دارد. زنان باردار در طول سه ماه آخر بارداری چای تهیه شده با برگ درخت تمشک را مینوشند تا ماهیچههای رحم و سطح لگن تقویت شوند و دردهای ناشی از انقباضات زمان وضع حمل، کاهش یابند .
چای برگ تمشک همچنین برای جلوگیری از سقط جنین نیز نوشیده میشود و کمک میکند تا در حین تولد بچه، زائو خونریزی کمتری داشته باشد. برگهای تمشک به علت خاصیت قابضی ملایمی که دارند، برای رفع اسهال کودکان مفید هستند. علاوه بر این از دم کرده برگهای تمشک برای جلوگیری از خونریزی لثه استفاده میشود و دهان با آن شستشو میشود. نوع وحشی تمشک که به رنگ قرمز در آمریکای شمالی میروید، هم خانواده تمشک اروپایی است و معمولا در بوتهزارها و خارزارها در سرتاسر آمریکای شمالی میروید. برگهای این نوع تمشک مثل انواع اروپایی در دوران حاملگی مورد استفاده قرار میگیرد. چای تهیه شده از برگ این گیاه حالت تهوع و استفراغ را هم مرتفع میکند .
زیستگاه طبیعی :
گیاه بومی اروپا و آسیا است. کشت آن در جاهای دیگر نیز متداول شده است. تمشک طبیعی در جنگلها، کنارهی جنگلها و نیز در بوتهزارها و خارزارها میروید. تمشک وحشی خاک مرطوب و حاصلخیز را ترجیح میدهد و سرزمینهای مرتفع تا ارتفاع دو هزار متری هم دیده شده است. انواع باغی تمشک از گونههای وحشی گیاه گرفته شدهاند .
مشخصات ظاهری :
تمشک گیاهی بوتهای با ریشهی دایمی و شاخههای چوبی دو ساله است. طول ساقهها که معمولا تیغ دار هستند و گاهی هم ممکن است همه آنها را از دست بدهند، تا یک و نیم متر میرسد. برگهای آن تخممرغی و دارای لبههایی هستند که به شکل خاصی کنگره کنگره شدهاند. این برگها در گروههای سه تایی یا هفت تایی از شاخهها بیرون میآیند. زیر برگها نرم و کرکی میباشد. از بهار تا تابستان دومین سال، خوشههایی از گلهای سفید در محور بالایی برگها ظاهر میشوند. این گلها سپس به میوههای آبدار و خوشمزه مخروطی شکل و قرمز رنگ آشنای همه که شبیه توت جنگلی اما نرمتر هستند تبدیل میشوند.