گوزنها حیواناتی بسیار زیبا هستند که فراوانی و انواع آنها در ایران، تنها به سه گونه گوزن مارال، گوزن زرد ایرانی و شوکا(کوچکترین گوزن ایران) تقسیم میشود.گوزن مارال که بیشتر در مازندران دیده شده، به بزرگی گاو است و بیش از صد کیلوگرم وزن دارد. گوزن زرد نیز از مارال کوچکتر است اما جثه گوزن شوکا، تقریبا به اندازه یک ببر نابالغ بوده و حدود 15کیلوگرم وزن دارد.شوکا که در عمق جنگلهای بلوط ناحیه بوزین مرخیل در منتهی الیه شمال استان کرمانشاه زندگی میکند، جانوری مرموز و شبگرد است و ویژگیهای خاص او از جمله جثه کوچک، جمعیت کم و شب فعالی، آن را در میان سایر گونه های گوزن، منحصربه فرد کرده است.شوکا که به نام گوزن «مینیاتوری» نیز خوانده میشود، از نظر فراوانی- در مقایسه با سایر گونه های گوزن- در تعداد کمتری در ایران دیده شده است.شوکا بسیار زیباست. رنگ آن قهوهای روشن و در ناحیه زیر شکم، روشنتر از قسمتهای دیگر است. ماده های این گونه شاخ ندارند و نرها، شاخهای کوچک منشعب دارند.این گوزن زیبا در هر سال یک نوزاد به دنیا میآورد اما در شرایط آب وهوایی مساعد، امکان دوقلوزایی آن نیز وجود دارد.دوره وضع حمل شوکا 5 تا 6ماه است و بچه هایش در هنگام تولد، روی بدن خود خالهایی دارند که با رسیدن به بزرگسالی از بین میرود و جای آن را رنگ قهوهای یکدست میگیرد.شوکا حیوانی علفخوار و نشخوارکننده است و مهمترین دشمنان او پس از انسان، حیوانات گوشتخوار هستند.به علت حلال بودن گوشت این گوزن کوچک، شکار غیرمجاز، بزرگترین خطر برای ادمه حیات شوکا محسوب میشود.شوکا در عین آسیبپذیری، نسبت به اطراف و محیط خود، بسیار هوشیار است و به سرعت متوجه هرگونه خطری میشود، به طوری که یک جفت شوکا، هنگام خواب به گونهای قرار میگیرند که پشتشان به هم و رویشان به محیط اطراف باشد.این حیوان، هنگام خطر صدای خاصی از خود بروز میدهد که میتواند هم جنسانش را از وجود خطر آگاه کند.برآورد دقیقی از تعداد شوکاها در جنگلهای کرمانشاه - که زیستگاه اصلی این جانور است - وجود ندارد اما بنا بر آخرین مشاهدات، جمعیت آن از 60 مورد در جنگلهای بلوط بوزین مرخیل، تجاوز نمیکند.نمونههایی از شوکا در تعداد بسیار کم در شمال غربی ایران نیز دیده شده است. گوزنهای کوچک ایرانی (شوکا) با نمونه های دیده شده آن در اروپا متفاوت هستند.نسل شوکاهای زیبا در جهان در حال انقراض است و به دلیل آسیبپذیری بسیار، برای حفظ نسل آنها تنها به حفاظتهای ویژه نیاز است.کنترل محیط، جلوگیری از شکار بیرویه، دراختیارقراردادن آب شرب و نظارت ویژه بر نحوه زیست این گوزن کوچک، عوامل موثر در حفظ و بقای این گونه کمیاب جانوری است